अन्तिम दूतका साथीहरूको जीवनचित्रका केही झझल्को - १२

 ○●○जैद बिन हारिसा  ○●○

■□■ रजियल्लाहु अन्हु■□■

•••••{प्रस्तुति: मुहम्मद सुहैल नदवी}•••••

○○○○○○

○ सुअदा बिन्त सअलबा आफ्नो माइतिघर तिर लागिन् .... 

आफ्नो समुदाय बनु मअन सित भेटघाटको निम्ति .... 

सँगै उनका छोरा जैद बिन हारिसा पनि थियो ...

अहिले उनीहरू माइतिघर पुगेका मात्रै थिए.... 

अचानक बनुल्कैनका केही घोडसवार लुटेराहरूले उनको समुदायमाथि आक्रमण गरे ... 

धन सम्पत्ति लुटपाट गरे ... 

ऊँट र जनावरहरू समाते .....

र बालबच्चालाई बन्दी बनाएर सँगै लगे.....

त्यही बन्दीहरू मध्ये सुअदाका छोरा जैद बिन हारिसा पनि पर्न गए .... 

उनीहरूले उसलाई पनि लगे....

त्यति बेला जैद बिन हारिसा सानो बालक थिए ... 

यही करीब करीब आठ वर्षको जति ... 

उनीहरूले उनलाई उकाज भन्ने बजारमा लागेर बेचे .... 

त्यहाँ उनलाई कुरैशकाे एउटा सरदार खुवैलिदकाे नाति र हिजामका छोरा हकीमले चार सय दिर्हममा किने ....

साथै अरू केही बालकहरूलाई पनि किनेर मक्का आफ्नो घर पुगे ....

उनकी फुपू खदीजा बिन्त खुवैलिदले भतिज फर्केर आएको कुरा सुने पछि उनीसित भेट्न गइन् ......

उनलाई सलाम गर्न र स्वागत गर्न पुगिन्......

उनले फुपूलाई भने ....

 फुपू ,,,,,,मैले उकाजको बजारबाट केही केटाहरू किनेर ल्याएकाेछु ... 

तिनीहरू मध्ये कसैलाई छान्नुस् ... 

तपाइले छान्नु भएको बच्चा तपाइको लागि साैगात हुनेछ .....

खदीजा बिन्त खुवैलिदले सबै बच्चाहरूका अनुहार हेरिन् र जैद बिन हारिसालाई छानिन् .... 

उनकाे अनुहारमा उनलाई भलादमीको केही सँकेत महसुस भएको  थिइन् ... र उनलाई साथै लगिन् ....

केही दिन बितेपछि खदीजा बिन्त खुवैलिदले मुहम्मद बिन अब्दुल्लाह (स.) सित बिहे गरिन् .... 

उनले आफ्नो जीवनसाथीलाई कुनै राम्रो खाले उपहार दिन  खोजिन् .... 

तर आफ्नो प्रिय सेवक जैद बिन हारिसा भन्दा अरू कुनै राम्रो सौगात देखीनन्  ......

उनैलाइ उपहारमा दिइन् ....

*******

○ जुन बेला यी भाग्यशाली किशोर मुहम्मद बिन अब्दुल्लाह(स)को संरक्षणमा हुर्किदै थिए .... 

उनको चोखो सँगतबाट लाभान्वित हुँदैथे... 

उनका परोपकार र उच्चाचरणको फाइदा बटुल्दै थिए .....

उसकी आमा आफ्नो कलेजाका टुक्रा गुमाएकी भएर.. 

उनको आँखाको भल सुक्दैन्थ्यो ... 

उनको मनमा चैन  हुँदैन्थ्यो ... 

मुटु कहिले स्थिर हुँदैन्थ्यो ...

उनको दुःखको कारण सायद  जीवित  भए आस गर्न हु्न्थ्याे कि.....

 मृत्युलोक पुग्याे भनेर थाहा भएकाे भए धैर्यधारणा गर्न हुन्थ्याे कि ....

भन्ने टुगाें नलाग्नु पनि थियो .....

उनका बुवा पनि उनैलाई देश विदेश खोज्दै थिए ... 

हरेक यात्रुसमूहलाई सोध्ने गर्दथे .... 

उसको बिछोडलाई शोककवितामा परिवर्तित गर्दै थिए ... 

उनले यस्तो कविताहरू भनेका थिए जसले गर्दा मुटु पनि फुट्न लाग्यो जस्तो लाग्थ्यो .... 

कलेजो छातीबाट निस्केको जस्तो आभास हुन्थ्यो ....

उनका केही अरबी हरफहरूको नेपाली रूपान्तरण यस प्रकार रहेका छन् .....

आशुझरी आँखाबाट जैद्को लागि झर्यो

आशा हुन्छ ज्युँदै होला, डर छ कालले हर्यो ।

अल्लाह कसम काेही छैनन्  कसलाई सोधुँ यहाँ

अग्लो पर्वत मिल्कायो कि भुँइचालोले  पुर्यो ।

सुर्योदयले याद दिलाइ बिचल्ली पो दिन्छ

रातमा उसलाई सम्झी सम्झी निन्द्रा मेरो मर्यो ।

जीवन भरि खोज्दै हिड्छु अन्तिम श्वास सम्म

डुल्दा डुल्दै थाक्ने छैन उँट् थकित् चैं पर्यो ।

 उसकै लागि जीवन अर्पित गर्छु काल् न पाइ

मानिस अखिर मर्नै पर्छ आशा जे जे गर्यो ।

*******

○ एक वर्ष हज्ज हुने बेला ... 

जैदकै समुदायबाट एक समूह मक्का हज्ज गर्न आए .... 

उनीहरू काबाको परिक्रमा गर्दै थिए कि उनीहरूले जैदलाई आँखा अगाडी रहेको देखे .... 

र उनले पनि उनीहरूलाई राम्ररी  चिने.... 

उनीहरूले उसित सोधपुछ गरे उनले पनि उनीहरूसित हाल समाचार सोधे.... 

हज्जाको प्रकृया पुरा गरेपछि उनीहरू आफ्नो गाउँतिर फिर्ता गए....

 र हारिसालाई उनीहरूले जैदसित भेट भएकाे कुरा सुनाए ...

*******

○ हारिसाले तुरन्त आफ्नो सवारी तयार गरे ..... 

आफ्नो मुटुको टुक्रा र आँखाको चैनलाई छुटाउनका निम्ति माल जम्मा गरे.... 

साथमा आफ्नो भाइ कअबलाई पनि लिए .... 

दुवै मक्काको बाटो हिडे .... 

मक्का पुगेर मुहम्मद बिन अब्दुल्लाह (स) समक्ष हाजिर भए ... र भने ....

हे अब्दुल् मुत्तलिबका छोरा .... 

तपाईँ अल्लाहको घरका छिमेकी हुनुहुन्छ ...

 तपाईंहरू निस्सहायलाई सहारा दिनु हुन्छ ... 

भोकालाई खाना खुवाउनु हुन्छ ....

र  दुःखपीडा भोग्नेहरूको मद्दत गर्नुहुन्छ ....

हामी टाढाबाट हाम्रो छोराको विषयमा आएका छौँ ... 

जो तपाईं कहाँ छ ... 

बदलामा हामीले तपाईँलाई मुल्यपनि दिन्छौं  ....

तसर्थ हामीमाथि उपकार गर्नुहाेस् .... 

उसको मोलवापत जति लाग्छ हामी दिन तयार छौं .....

मुहम्मद(स)ले सोध्नुभयाे ....

 काे छोराको विषयमा तिमीहरू कुरा गर्दैछौ?.....

दुवैले जवाफ दिए ....

तपाईँको सेवक जैद बिन हारिसा.....

उहाँले भन्नुभयाे .....

मोलवापत माल दिनु भन्दा पनि एउटा राम्रो उपाय छ ... तिमीहरूले स्वीकार्छौ भने म भनुँ ?....

उनीहरूले भने ...

त्यो के हाे ?...

उहाँले भन्नुभयाे .... म उसलाई बोलाउँदैछु ....

उसलाई मैले  मेरो र तिमीहरूमध्ये चुन्ने छुट दिनेछु.. 

यदि उसले तिमीहरूको चयन गर्छ भने... 

बिना मुल्य तिमीहरूलाई दिन्छु .... 

यदि उसले मलाई चयन गर्यो भने .....

मलाई चयन गर्नेलाई म टाढा गर्न सक्तिनँ.....

दुवैले भने ...

तपाईँले नियायपूर्ण कुरा गर्नु भयो र न्याय पनि असाध्यै .....

मुहम्मद(स)ले उसलाई बोलाएर सोध्नुभयाे...

यी दुवै को हुन्? तिमी चिन्छौ?.....

उनले भने...

यिनी मेरा बुवा हारिसा बिन शुराहील हुनुहुन्छ र यिनी मेरा काका कअब.....

उहाँले भन्नुभयाे ... 

मैले तिमीलाई छुट दिएँ .... 

जान मन लागे  यिनीहरूका साथ जान सक्छाै ... 

चाहे  मसँगै बस....

उनले तुरन्तै नसोचीकन भने.. म त हजुरको साथै बस्छु .....

उनका बुवाले भने .... 

हाय जैद तिम्रो नाश होस्.... 

तिमी मातापिताको माझमा दासत्वलाई ग्राह्यता दिँदैछौ? ..... 

उनले जवाफ दिए....

मैले यो मानिसमा यस्ता  केही कुराहरू देखेको छु ... 

जसकारण म यिनलाई छोडनै सक्तिनँ ......

*******

○ मुहम्मदले जैदको यो कर्तव्य देखेर उसकाे हात समातेर काबा नेर लिएर आउनुभयाे ... 

कालो पत्थर नजिक उभेर कुरैश समुदायलाई सम्बोधन गर्दै भन्नुभयाे ....

हे कुरैशका समुदाय .... 

तपाईंहरू  सबै साक्षी बस्नु... 

यो मेरो छोरा हो .... 

म उस्को वारिस हुँ र यो मेरो उत्तराधिकारी हुनेछ ....

यो देखेर उसका बुवा र काकाको मन खुसी भयो ... 

उनीहरूले उनलाई मुहम्मद बिन अब्दुल्लाह(स)कै अधिनमा छोडी आफ्नो समुदाय तिर खुसी खुसी अनन्नद सहित फर्के ....

त्यो दिन देखि जैदलाई हारिसाको छोरा नभनेर मुहम्मको छोरा भन्न थालियो .... 

उनलाई यसरी नै बोलाइने गरिन्थ्यो .... 

जबसम्म मुहम्मद(स)लाई अल्लाहले आफ्नो सन्देशवाहक बनाउनु भयो... 

अल्लाह उहाँमाथि शान्ति देउन् ....

 र इस्लामिक जीवनपद्धतिमा धर्मपुत्रको व्यवस्था हटाइयो .... 

कुर्आनमा अल्लाहद्वारा यो आदेश अवतरणा भयाे....

॥ उनीहरूलाई उनकै पिताको नामद्वारा सम्बोधन गर॥  .... 

तसर्थ अब उनलाई पनि जैद बिन हारिसाको नामद्वारा सम्बोधित गर्न थालियाे .....

*******

○ जैदले जुन घडी मातापिताको दाँजोमा मुहम्मद(स)लाई छानेका थिए ... 

उनलाई थाहा थिएन उनले कस्तो बहुमूल्य बस्तु छानेका रहेछन् ....

उनलाई यो ज्ञान थिएन भने उनको स्वामी जसलाई आफ्नो मातापितामाथि ग्राह्या दिएको छ........

उहाँ सबै अग्रिम र अन्तिम मानवका स्वामी हुनु हुनेछन् .... 

र अल्लाहको तर्फबाट उहाँका सम्पूर्ण प्राणी तर्फ अल्लाहको सन्देशवाहक बन्नु हुनेछन् 

उनको दिलको कुनै भुभागमा यस्तो विचार पनि उत्पन्न भएको थिएन होला........

 कि अकाशबाट एउटा शासन जमिनमा खडा गरिनेछ ......

जसले पूर्व पश्चिमलाई न्याय र निसाफले भरिपूर्ण गर्नेछ ...

 र उनीपनि यस महान शासनको निर्माणमा आधारशीला हुने भूमिका निर्वाह गर्ने अवसर प्राप्त गर्नेछन् ....

माथिको कुनै कुरा जैदको मनमा आउनै सक्दैन्थ्याे ....

यो त अल्लाहको विशेष उपकार हो... 

जसलाई रोज्नु हुन्छ उहाँले प्रदान गर्नु हुन्छ ....

र अल्लाह त महान परोपकारका स्वामी हुनुहुन्छ ....

चयन गर्ने यस घट्नाक्रमलाई केही वर्ष मात्र वितेका थिए.. 

अल्लाहले मुहम्मद (सल्लाहु अलैहि वसल्लम) लाई आफ्नो सन्देशवाहक बनाउनु भयो .... 

सत्यता र मार्गदर्शनका साथ उहाँलाई पठाउनु भयो ....

 त्यहाँ जैद पहिला व्यक्ति थिए जसले पुरूषहरू मध्ये सबै भन्दा पहिले उहाँको दूतत्वलाई स्वीकार गरेका थिए ....

यस प्राथमिक्ता भन्दा पनि कुनै प्राथमिकता हुन सक्ला जसको लागि प्रतिस्पर्धा गर्न सकिन्छ  ....

अब जैद बिन हारिसा अल्लाहका रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमका रहस्यमा साझी भए.... 

उहाँका दल समूह र सेनाका अगुवा बने ....

 र मदीनामा उहाँ नभएको बेला उहाँका कायममुकाम बने .....

*******

○ जसरी जैदले रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमलाई  माया गरे र आफ्ना मातापितामाथि प्राथमिकता दिए ...

त्यसरी नै रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले पनि उनलाई धेरै माया गर्नु भयो .... 

उनलाई आफ्नो बच्चाहरू र परिवारमै मिलाउनु भयो .... 

यदि उनी अनुपस्थित हुन्थे भने उहाँ उनका प्रतिक्षा गर्नु हुन्थ्यो ...

यदि कतैबाट फर्के भने खुसी व्यक्त गर्नु हुन्थ्यो ... 

र यसरी स्वागत गर्नु हुन्थ्यो जस्तो सायद कसैले देखेकै छैन होला ....

हज्रत आइशा रजियल्लाहु अन्हालाई सुन्नुस् 

उहाँ कसरी रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले जैदलाई गर्नु भएको स्वागतको दृश्यलाई हामी सम्म पुर्याउँदै वर्णन गर्नु हुन्छ... 

उहाँ भन्नुहुन्छ....

जैद बिन हारिसा मदीना आए ....

 त्यतिखेर रसूल् सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम मेरै घरमा हुनुहुन्थ्यो .... 

उनले ढोका ढकढक्याए ....

 रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम  लुगा नलगाइ उठेर जानु भयो .... 

उहाँले जिउमाथि मात्र कम्मरदेखि घुँडा सम्म लुगा लाउनु भएको थियो....

ढोका नेर पुग्नु भयो र उहाँको कपडा जमिनमा लतारिदै थियो ... 

उनलाई अँगालो हाल्नु भयो र चुम्न थाल्नु भयो ... 

अल्लाह कसम मैले रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमलाई त्यो बखत बाहेक कहिले खुला जिउ देखेकी थिइँन ... 

न पहिले न पछि ....

जब जैदलाई रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले यति माया गर्नु हुन्छ भन्ने कुरा सबैलाई थाहा भयो... 

र सबै तिर फैलियो ... 

मानिसहरूले उनलाई मायालु जैद  भन्न थाले ...... 

र रसूल सल्लल्लाह अलैहि वसल्लमको प्रियका संज्ञा दिए र उनका छोरा उसामालाई रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमको प्रियका छोराको उपनाम दिए .... 

*******

○ हिज्रतको आठैं वर्ष .... 

अल्लाहले आफ्नो मायालु अथवा आफ्नो सन्देषवाहकको परीक्षा उहाँकै प्रिय व्यक्तिको बिछोड्द्वारा लिने मन्साय भयो ... 

रसूल सल्लल्ल्हु अलैहि वसल्लमले हारिस बिन उमैर अज्दीलाई एउटा पत्र दिएर बुस्राका शासक तिर पठाउनु भयो ....

 त्यस पत्रमा उसलाई इस्लाम स्वीकार गर्ने निम्तो दिनु भएको थियो .... 

तर हारिस जब जोर्डनको पूर्वीभाग मूता सम्म पुगे .... 

गस्सानी शासनकाे एउटा सरदार शुरह्बील बिन अम्र उनका सामु पुग्याे ... 

उनलाई सामातेर बलियाेगरि  बाँधेर अगाडी गरे र उनको सिर काटियो .....

यो कुराले रसूल् सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमलाई धेरै दुःखित तुल्यायो ... 

किन भने यो भन्दा पहिले उहाँका कुनै पत्रवाहकलाई कसैले ज्यान मार्ने कुकर्म गर्ने साहस गरेकाे थिएन ......

तसर्थ उहाँले मूतामा लडाइको निम्ति तीन हजार सेनानीलाई तयार पार्नु भयो .... 

र त्याे सेनामाथि आफ्नो प्रिय जैद बिन हारिसालाई सेनापति बनाउनु भयो .... 

उहाँले भन्नु भयो ....

यदि जैद मारियो भने सेनाको कमान जअफर बिन अबु तालिबले सम्हाल्नु पर्छ ........

यदि जअफर पनि मारियो भने अब्दुल्लाह बिन रवाहा .... 

यदि अब्दुल्लाह बिन रवाहाले पनि ज्यान गुमाए भने मुसलमानहरूले आफैं आफ्नो अगुवा छानेर नियुक्त गरे हुन्छ......

*******

○ त्यो सेना त्यहाँबाट प्रस्थान गरी जोर्डनको पूर्वीभागमा मअन भन्ने ठाउँमा पुग्याे.... 

गस्सानी उपनिवेशकको सहायताकोलागि रोमन इसाई महाराजा हिरक्लले पनि एक लाख सेनाका साथ उनीहरूकाे साथ दिए ... 

साथै अरबका मुश्रिकहरू मध्ये एकलाख याेद्धा पनि फौजमा सामेल भए ....

र यो विशाल सेना मुसलमानहरूको बासस्थानको नजिकै ठहर्याे ....

मुसलमानहरूले मअनमै दुइ रात बिताए .... 

अगाडीको कार्यक्रम के हुन्छ भनेर अपासमा सल्लाह गर्न थाले ....

कसैले भन्यो .... 

हामी रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमलाई पत्र पठाऔं ... 

शत्रुको सङ्ख्याको बारेमा अवगत गराऔं  ... 

र उहाँको आदेशको प्रतिक्षा गरौं  ....

अर्कोले भन्यो .... 

अल्लाह कसम हामीहरू सङ्ख्याको भरमा युद्ध गर्दैनौं .... 

न शस्त्र र शक्तिको भरमा .... 

हामी त धर्मको अाधारमा युद्ध गर्ने गर्छौं ....

तसर्थ जुन कामको लागि आएकाछौं त्यो पुरा गरौं  ....

अल्लाहले  दुइ उत्तम परिणामको बाचा लिइ सक्नु भएको छ ....

 या त विजय र फत्ते... 

या शहादत र वीरगति.....

*******

○ मूताको भूमिमा दुबै सेना बीच मुठभेट भयो ....

मुसलमानहरूले यस्तो युद्ध गरे जसले रोमीहरूलाई आश्चर्यचकित बनायो ...

उनीका दिल भयले परिपूर्ण भयो ... 

तीन हजारको सानो फौजकाे दूइ लाखको विशाल सेनासित भिडन्त भएकाे थियाे .....

जैद बिन हारिसाले रसूल सल्ल्ल्लाहु अलैहि वसल्लमको झण्डाको रक्षा गर्दै यस्तो कडा युद्ध गरे जसको उदाहरण पराक्रम र पुरूषार्थको इतिहासमा पाइनै सक्दैन ... 

अन्ततः सयौ भालाहरूले उनको शरीर भेदिएकाेकारण उनी जमिनमा ढलेर आफ्नै रगतमा तैरिन थाले............

उनले वीरगति प्राप्त गरेपछि जअ्फरर बिन अबु तालिबले मुसलमानकाे झण्डा समाते र आफ्नो वीरता र साहसका साथ झण्डाको रक्षा गर्दै राम्रो युद्ध गरे ..........

अन्ततः उनी पनि आफ्नै साथीका पछि लागे ...

त्यस पछि अब्दुल्लाह बिन रवाहा झण्डाको रक्षा निमित्त अगाडी आए .......

आफ्नो पराक्रमको प्रमाण दिँदै उनी पनि अरू साथी जस्तै परिणाम बटुल्न सफल भए ....

अन्तमा मानिसहरूले खालिद बिन वलीदलाई पृत्नापति बनाए ... 

उनी नया नया मुसलमान भएका थिए .... 

उनले सेनालाई यस भयँकर युद्धमा सखाप पार्नु भन्दा बचाएर लैजान उचित सम्झेर युद्धको मैदानबाट पछाडि हटे ....

*******

○ रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमलाई मूताको सबै समाचार प्राप्त हुँदै थियाे .... 

उहाँले तीनै सेनापतिको मृत्युको खबर पाउनु भयो..... 

तसर्थ उहाँ धेरै दुःखित हुनुभयो, यस्तो दुःखि कहिल्यै हुनु भएको थिएन .... 

उनीहरूका घरपरिवारतिर जानु भए र उनीहरूलाई सान्तावना दिनु भयो ....

जब उनी जैद बिन हारिसाको घरमा पुग्नु भयो ......

उनकी सानी केटी उहाँको काखमा रूँदै आएर बसिन... 

उसलाई राेएकाे देखेर उहाँले पनि रून थाल्नु भयो .... 

रूनु भएकाे आवाज पनि निस्कन थाल्यो ....

सअद बिन उबादाले सोधे ...

यो के हो  हे अल्लाहका रसूल् .....

उहाँले भन्नु भयो ....

एउटा मायालुको अर्को मायालुको लागिको रूवाइ हो ....

अल्लाह उनीसित प्रसन्न होऊन्

(प्रस्तुति: मुहम्मद सुहैल नदवी)

¤¤¤¤¤¤¤¤